Niezależnie od tego, czy zużyty sprzęt oświetleniowy pochodzi od użytkownika z gospodarstwa domowego, czy od wytwórcy odpadów zwolnionego z obowiązku prowadzenia ewidencji wytwarzanych odpadów lub wytwórcy zobowiązanego do prowadzenia takiej ewidencji, każdy z nich powinien podejmować świadome decyzje dotyczące gospodarowania zużytym sprzętem oświetleniowym. Pierwszą podpowiedź, jak postąpić ze zużytym sprzętem oświetleniowym, można znaleźć na jego opakowaniu lub na samym sprzęcie. Symbol przekreślonego pojemnika na śmieci oznacza, że dany sprzęt nie może trafić do śmietnika.
Użytkownicy pochodzący z gospodarstw domowych, zużyte oświetlenie mogą bezpłatnie oddać w sklepie przy zakupie nowego oświetlenia, mogą przekazać je w punkcie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych lub – przy zachowaniu warunku dotyczącego wymiarów zewnętrznych zużytego oświetlenia, których żaden nie może przekraczać 25 cm – przekazać bezpłatnie w sklepach wielkopowierzchniowych, o powierzchni handlowej co najmniej 400 m 2. Z kolei instytucjonalny wytwórca odpadów może przekazać zużyty sprzęt do punktu profesjonalnie zajmującego się zbiórką zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, przekazać ten sprzęt do specjalistycznego zakładu przetwarzania lub złożyć w ElektroEko zlecenie bezpłatnego odbioru odpadu, bezpośrednio z miejsca jego wytworzenia lub jego magazynowania.
Kto jest wytwórcą odpadów?
Zgodnie z Ustawą z dnia 14 grudnia 2012 r.[1] wytwórcą odpadów jest podmiot świadczący usługi; może nim być np. instalator oświetlenia. Jeśli podmiot ten nie podlega zwolnieniu z prowadzenia ewidencji odpadów, to zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Klimatu z dnia 23 grudnia 2019 r.[2] ma on obowiązek zarejestrować się w BDO i wskazać wszystkie kody wytwarzanych odpadów.
Co to jest BDO?
Rejestr BDO to Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami. Jest to system informatyczny utworzony na bazie przepisów zawartych w Ustawie o odpadach z 14 grudnia 2012 r. System ten powstał w celu kompleksowego gromadzenia i zarządzania danymi z zakresu gospodarowania odpadami. Gromadzone dane obejmują m.in. listę podmiotów wprowadzających sprzęt elektryczny i elektroniczny na terytorium kraju oraz rodzaje i ilości wytwarzanych z tego sprzętu odpadów. Celem systemu jest przeciwdziałanie nieprawidłowościom, które występują w sektorze gospodarowania odpadami. Rejestr jest publicznie dostępny pod adresem: www.bdo.mos.gov.pl.
Wytwórca odpadów, przekazując odpady, ma obowiązek jeszcze przed rozpoczęciem ich transportu zarejestrować w BDO kartę przekazania odpadu (KPO). Stanowi ona poświadczenie, że zużyty sprzęt oświetleniowy został we właściwy sposób przekazany profesjonalnemu zbierającemu, bądź przekazany do profesjonalnego punktu zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego lub do zakładu przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego.
Aby indywidualnie ustalić, czy instalator lub instytucja powinny się zarejestrować w BDO, należy zapoznać się z rodzajami odpadów i ich ilościami, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Klimatu z 23 grudnia 2019 r. Przykładowo, obowiązek rejestracji w BDO i prowadzenia ewidencji odpadów powstaje, kiedy elektroinstalator wytwarza w roku więcej, niż 50 kilogramów zużytych źródeł światła i więcej, niż 100 kilogramów zużytych opraw.
Należy pamiętać o tym, że obowiązek rejestracji w BDO i obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów bezpośrednio wpływa na sposób, w jaki te odpady będą przekazywane przez ich wytwórcę, bądź posiadacza. I tak, np. instalator ma prawo oddać w hurtowni zużyty sprzęt oświetleniowy w momencie zakupu nowego sprzętu (jeśli jest on tego samego rodzaju i pełnił te same funkcje co sprzęt sprzedawany) tylko w sytuacji, kiedy nie podlega obowiązkowi rejestracji w BDO i obowiązkowi prowadzenia ewidencji odpadów, a więc w sytuacji, kiedy ten instalator nie rejestruje karty przekazania odpadów.
Co to jest zużyty sprzęt oświetleniowy?
Do zużytego sprzętu oświetleniowego zalicza się:
- zużyte źródła światła: niskoprężne źródła światła (świetlówki kompaktowe, liniowe i świetlówki o innych kształtach oraz niskoprężne lampy sodowe), a także wysokoprężne źródła światła (lampy sodowe, rtęciowe, metalohalogenkowe). Do tej grupy należą również żarówki LED i tuby LED;
- zużyte oprawy oświetleniowe: Ustawa definiuje ten rodzaj odpadu jako „zużyty sprzęt wielkogabarytowy, mający przynajmniej jeden z zewnętrznych wymiarów powyżej 50 cm” oraz „zużyty sprzęt małogabarytowy, w przypadku którego żaden z zewnętrznych wymiarów nie przekracza 50 cm”; zużyte oprawy oświetleniowe, w momencie ich przekazywania muszą być kompletne, a przed przekazaniem należy z nich wyjąć źródła światła i przekazać oddzielnie przygotowane do transportu (nie dotyczy opraw LED),
- elementy sterowania oświetleniem: wszelkiego rodzaju czujniki ruchu (bądź obecności), czujniki natężenia oświetlenia, a także piloty do sterowania oświetleniem, dzięki którym możliwa jest zmiana poziomu natężenia światła lub temperatury barwowej, czy też pozwalające na dodawanie funkcji związanych np. z dostosowaniem poziomu oświetlenia do ilości światła wpadającego z zewnątrz.
Bezpłatny odbiór zużytego oświetlenia – jak z niego skorzystać?
Instalatorzy, a także firmy i instytucje mogą skorzystać z oferty bezpłatnych odbiorów zużytego sprzętu oświetleniowego organizowanych przez ElektroEko, organizację odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego, prowadzącą działania w zakresie organizacji procesu zbiórki i przetworzenia m.in. zużytego sprzętu oświetleniowego oraz zagospodarowania odpadów uzyskanych w wyniku przetworzenia zużytego sprzętu oświetleniowego.
Oferta bezpłatnego odbioru zużytego sprzętu oświetleniowego jest skierowana zarówno do podmiotów objętych obowiązkiem prowadzenia ewidencji odpadów, jak i tych, które są zwolnione z tego obowiązku, przy czym ważne jest spełnienie kryterium minimum logistycznego (250 kg)
Jak przygotować zużyty sprzęt oświetleniowy do odbioru przez ElektroEko?
Zużyte źródła światła
Przekazywane zużyte źródła światła powinny być bez opakowań jednostkowych oraz zostać spakowane w sposób zapewniający ich bezpieczny i zgodny z przepisami transport. Świetlówki liniowe należy ściśle ułożyć w kartonach zbiorczych lub w pojemnikach, a w przypadku braku kartonów, bądź pojemników, należy ułożyć je na palecie z zabezpieczonymi narożnikami (za pomocą drewnianych listewek) i dodatkowo należy je zabezpieczyć przezroczystą folią stretch.
Zużyte oprawy oświetleniowe
Zużyte oprawy muszą być kompletne. Przed odbiorem należy wymontować z opraw źródła światła (nie dotyczy opraw LED) i przygotować je do transportu.
Zużyty sprzęt służący do sterowania oświetleniem
Można osobno przygotować w kartonach zbiorczych lub w pojemnikach (nie wolno mieszać z innymi odpadami, np. zużytymi świetlówkami), bądź ułożyć na palecie i zabezpieczyć folią stretch.
Obowiązujące w ElektroEko minima logistyczne przy realizacji indywidualnych zleceń odbioru wynoszą odpowiednio:
- minimalna liczba/masa zużytych źródeł światła zgłaszana do odbioru: 1500 sztuk/250 kg,
- minimalna masa zużytych opraw zgłaszana do odbioru: 250 kg,
- w przypadku przekazywania różnego rodzaju zużytego sprzętu (np. zużyte źródła światła, oprawy oraz pozostały zużyty sprzęt), minimalna masa: 250 kg.
Co się dzieje z przekazanymi odpadami?
Przekazany do ElektroEko zużyty sprzęt oświetleniowy trafia do zakładów przetwarzania, gdzie jest poddawany recyklingowi. W procesie recyklingu pozyskiwane są cenne surowce, które w przyszłości posłużą do wytworzenia innych produktów. Pozyskiwane surowce to: materiały metalowe, tworzywa sztuczne, elementy elektroniczne, szkło, rtęć.
Kary za niewłaściwe postępowanie ze zużytym sprzętem oświetleniowym
Zgodnie z treścią Ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym[3] oraz Ustawy o odpadach, instytucjonalny wytwórca zużytego sprzętu oświetleniowego ma obowiązek pozbywać się tego odpadu we właściwy sposób. Ustawy te przewidują surowe kary za postępowanie niezgodne z ich zapisami. Mogą one wynieść od 5 000 do nawet 500 000 złotych.
Warto zaznaczyć, że niewłaściwe gospodarowanie zużytym sprzętem oświetleniowym ma negatywny wpływ na środowisko. Jest szkodliwe nie tylko dla ludzi, ale stanowi również zagrożenie dla zwierząt.
| ElektroEko jest największą organizacją odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego w Polsce, działającą na podstawie Ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Ustawa o ZSEE z 11 września 2015 r.). Klientami ElektroEko są podmioty wprowadzające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej sprzęt elektryczny i elektroniczny (do którego jest zaliczany sprzęt oświetleniowy), pochodzący z własnej produkcji, z dostaw wewnątrzwspólnotowych oraz z importu. Ponadto ElektroEko podpisuje umowy i wykonuje obowiązki autoryzowanego przedstawiciela. W imieniu swoich klientów, ElektroEko organizuje zbiórkę, odbiór, przetwarzanie, odzysk i recykling zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. W porozumieniu z gminami, ElektroEko prowadzi nieodpłatnie punkty zbierania elektrośmieci, a także udostępnia usługę odbioru dużych elektrośmieci bezpośrednio z gospodarstw domowych. Od początku istnienia systemu zbierania ZSEE w Polsce, ElektroEko jest niekwestionowanym liderem w zbiórce elektrośmieci. Od 2006 r. ElektroEko zebrało ponad milion ton zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, co stanowi blisko 50 proc. wszystkich zebranych odpadów tego typu w Polsce.
ElektroEko, jako jedyna polska organizacja odzysku jest członkiem organizacji EucoLight oraz WEEE Forum. ElektroEko prowadzi także publiczne kampanie edukacyjne, stawiając sobie za cel podnoszenie świadomości Polaków w zakresie prawidłowego postępowania ze zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym, w tym zużytym sprzętem oświetleniowym. Za dotychczasową działalność otrzymała wiele wyróżnień i nagród, m.in. Mecenasa Ekologii w Narodowym Konkursie Ekologicznym „Przyjaźni Środowisku”, tytuł „Najwyższa Jakość w Ochronie Środowiska”, Certyfikat Wiarygodności Biznesowej oraz Ekolaury. |
Przypisy:
[1] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.
[2] Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów.
[3] Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym z dnia 11 września 2015
Artykuł przygotowany we współpracy z organizacją ElektroEko w ramach publicznej kampanii edukacyjnej