Znak ENEC jest zastrzeżonym znakiem europejskiej certyfikacji wyrobów elektrycznych, objętych dyrektywą niskiego napięcia. Certyfikacja na ten znak została wdrożona ponad 25 lat temu jako przejście od obowiązkowych znaków bezpieczeństwa do jednolitego znaku certyfikacji zwiększającego zaufanie i dającego wartość dodaną poprzez niezależną, bazującą na tych samych zasadach ocenę zgodności. Wprowadzono go w celu poprawienia bezpieczeństwa na rynku europejskim i ochrony konsumentów, wobec nieodpowiedniego nadzoru rynku. Do dzisiaj jest on właściwie jedynym przykładem udanego europejskiego znaku strony trzeciej, potwierdzającego zgodność z normami zharmonizowanymi (EN) z odpowiednimi dyrektywami unijnymi.
ENEC jest znakiem potwierdzającym w szczególności bezpieczeństwo wyrobu, powszechnie jest również uznawany za znak wysokiej jakości produktów elektrycznych. Dla konsumentów znak ENEC na wyrobie stanowi wskazanie przy wyborze dobrego i bezpiecznego produktu.
Od momentu utworzenia certyfikacja na ten znak jest stopniowo rozszerzana na nowe kategorie produktów elektrycznych i obecnie obejmuje następujące grupy wyrobów: oprawy oświetleniowe, powiązane z nimi komponenty, sprzęt gospodarstwa domowego, osprzęt, transformatory bezpieczeństwa, złączki, sterowniki, łączniki, kondensatory, filtry i inne urządzenia. Istnieje idea rozszerzenia go na wszystkie produkty elektryczne.
Certyfikacja na znak ENEC prowadzona jest wyłącznie przez europejskie organizacje certyfikujące – sygnatariuszy porozumienia ENEC. Każdy członek porozumienia posiada własny numer identyfikacyjny. Ten wyróżnik liczbowy pojawia się jako integralna część znaku,
np. ENEC 28 (oznacza SEP-BBJ). Listę członków porozumienia można znaleźć na stronie www.etics.org. ETICS, czyli European Testing Inspection Certification System, jest organizacją zarządzającą programem ENEC oraz innymi programami oceny zgodności.
Jakie warunki muszą być spełnione, aby wyrób elektryczny mógł mieć przyznany znak ENEC?
Producent wyrobów przedstawionych do certyfikacji w programie ENEC powinien posiadać wyposażenie umożliwiające powtarzalną produkcję wyrobów, możliwości do wykonania rutynowych sprawdzeń produkowanych wyrobów (zgodnie z dokumentem BRO-01 ENEC) oraz wdrożony, niekoniecznie certyfikowany, system zarządzania według ISO 9001, obejmujący w szczególności produkcję certyfikowanego wyrobu. W przypadku braku certyfikatu system zarządzania jest przedmiotem oceny przeprowadzanej przez jednostkę certyfikującą.
Proces certyfikacji obejmuje inspekcję przedlicencyjną w zakładzie produkcyjnym, badanie typu wyrobu prowadzone przez uprawnione, niezależne laboratorium badawcze lub pod określonymi warunkami uprawnione laboratorium fabryczne oraz wydanie certyfikatu ENEC przez jednostkę certyfikującą.
Wyrób zgłaszany jest do certyfikacji wraz z pełną dokumentacją techniczną. Składają się na nią: karty katalogowe ze zdjęciami wyrobu, instrukcje montażu, obsługi i konserwacji, wykaz komponentów zastosowanych w wyrobie wraz z kopiami certyfikatów (o ile je posiadają). Niezwykle istotne są dokumentacja konstrukcyjna oraz stosowne oświadczenia dotyczące miejsc produkcji. Warto przy tym zaznaczyć, że wszystkie jednostki certyfikujące wraz z laboratoriami badawczymi są zobowiązane do zachowania poufności. Otrzymane od klienta informacje trafią tylko i wyłącznie do osób powołanych i będą chronione w czasie całego procesu certyfikacji.
Warunkami koniecznymi do wydania certyfikatu są zarówno pozytywne wyniki inspekcji przedlicencyjnej w miejscu(-ach) produkcji, jak i badania typu wyrobu.
Badanie typu wyrobu prowadzone jest zawsze na zgodność z właściwą normą zharmonizowaną. Komponenty zabudowane w wyrobach elektrycznych, jeśli nie posiadają stosownych, narzuconych przez program ENEC aprobat, muszą być zbadane w wyrobie. Warto pamiętać, że dodatkowe badania przesuwają w czasie wydanie certyfikatu i generują dodatkowe koszty.
Program certyfikacji na znak ENEC jest programem z nadzorem (typ 5 wg ISO/IEC 17067). Oznacza to, że w okresie trwania ważności certyfikatu ENEC przeprowadzane są coroczne inspekcje w miejscu(-ach) produkcji certyfikowanych wyrobów, a także badania próbek wyrobów pobieranych do kontroli zarówno z fabryki, jak i z rynku. Próbkę z rynku do badań kontrolnych mogą pobrać także inni członkowie porozumienia ENEC. Wydanie certyfikatu na znak ENEC poprzedzone jest podpisaniem umowy licencyjnej. W umowie licencyjnej producent zobowiązuje się do umożliwienia osobom reprezentującym jednostkę nadzorującą do wstępu do miejsc produkcji w celu przeprowadzenia inspekcji, sprawdzenia wyników badań rutynowych i okresowych oraz pobrania próbek do badań kontrolnych.
Znak ENEC, podobnie jak każdy inny znany i odnoszący sukcesy znak towarowy, bywa podrabiany. Aby konsumenci mieli poczucie bezpieczeństwa związane z kupowaniem produktów nim oznaczonych, ETICS prowadzi restrykcyjną kontrolę nad znakiem. Pobieranie próbek z rynku umożliwia wykrycie fałszerstwa, a także sprawdza rzetelność nadzoru nad produkcją i bezpieczeństwem wyrobów elektrycznych ze znakiem ENEC.
O certyfikat ENEC może ubiegać się producent z dowolnego kraju (także spoza Europy) u dowolnego sygnatariusza porozumienia ENEC. Każdy certyfikat ENEC bez względu na to, kto i gdzie go wydał, ma taką samą rangę i uznanie w całej Europie. Do tej pory wydano ponad 16 000 ważnych certyfikatów obejmujących 85 000 produktów. Rejestr certyfikatów ENEC znajduje się na stronie www.etics.org.
Można stwierdzić, że dynamiczny rozwój znaku ENEC na rynku europejskim przyczynił się do wzmocnienia: bezpieczeństwa produktów elektrycznych i ich identyfikacji oraz poprawy stanu nadzoru rynku. Wszyscy sygnatariusze tego programu aktywnie go wspierają poprzez swoje zaangażowanie i uczestnictwo w doskonaleniu programów oceny, regularnych spotkaniach ekspertów w zakresie ujednolicania metodyki badań, a także badaniach porównawczych między laboratoriami.
Autor artykułu: Maria Palczyńska
Stowarzyszenie Elektryków Polskich
BBJ – Biuro Badawcze ds. Jakości
ul. Mieczysława Pożaryskiego 28; 04-703 Warszawa
tel. 22 812 69 38; fax. 22815 65 80