Międzynarodowy Komitet Oświetleniowy (CIE – The International Commission on Illumination) opublikował niedawno normę CIE DIS 026/E:2018 System for Metrology of Optical Radiation for ipRGC-Influenced Responses to Light, dotyczącą sposobów pomiaru światła w kontekście detekcji pozawzrokowej związanej z wewnętrznie światłoczułymi komórkami zwojowymi siatkówki. Standard definiuje funkcje relatywnych czułości spektralnych – parametry zdolności promieniowania optycznego w zakresie długości fal od 380 nm do 780 nm do stymulowania każdego z pięciu typów fotoreceptorów, które skorelowane są z funkcjonowaniem ipRGC siatkówki. Definiuje też te fotoreceptory jako:
- scs (λ): S-cone opic (S-czopki) cyanolabe – najbardziej czuły na promieniowanie o λ = 450 nm (wrażenie barwy niebieskiej),
- smc (λ): M-cone opic (M-czopki) chlorolabe – najbardziej czuły na promieniowanie o λ = 540 nm (wrażenie zieleni),
- slc (λ): L-cone opic (L-czopki) barwnik erythrolabe – reagujący z największą czułością na promieniowanie o λ = 590 nm (wrażenie czerwieni),
- srh (λ): Rods (pręciki),
- smel (λ): Melanopic (melanopsyna).
Dla przypomnienia czopki i pręciki to wyspecjalizowane receptory siatkówki oka, zawierające specyficzne błonowe białka receptorowe, w których fala świetlna o różnych zakresach długości wyzwala reakcję fotochemiczną polegającą na depolaryzacji błony i przepływie impulsu neuronami nerwu wzrokowego. Czopki zawierają fotopigment jodopsyny i warunkują widzenie fotopowe. Oko człowieka zawiera trzy rodzaje czopków, każdy o innej charakterystyce widokowej w zależności od budowy fotopsyn, barwników. Z kolei pręciki, zawierające rodopsynę, odpowiedzialne są za widzenie skotopowe.
Ponadto opracowanie CIE DIS 026/E:2018 zawiera informacje dotyczące wpływu wieku i pola widzenia (FOV) przy ocenie ilościowej stymulacji fotoreceptorów siatkówki w odpowiedzi na światło wywołane przez ipRGC (odpowiedzi IIL). Podaje funkcje korekcji widmowej dla obserwatorów w różnym wieku. Dokument zawiera tabele danych widm dla pięciu zdefiniowanych fotoreceptorów. Podaje wartości mocy promieniowania [mW/lm] w korelacji do pięciu fotopigmentów dla różnych źródeł światła, w tym dla CIE D55 i D65 (czyli światła dziennego o temperaturze barwowej 5500 K oraz 6500 K). Opracowanie nie podaje kompletnych informacji dotyczących aplikacji oświetleniowych ani ilościowych wartości IIL, ale ma stanowić podstawę wytycznych przy konkretnych zagadnieniach projektowych. Norma jest oparta na wcześniejszych publikacjach ISO 23539/CIE S 010 Photometry – The CIE system of physical photometry oraz Międzynarodowym słowniku terminów oświetleniowych CIE S 017 ILV.
Więcej w numerze 1/2019 Oświetlenie LED. Zaprenumeruj.
