Planowanie modernizacji oświetlenia miejsc i dróg publicznych, racjonalizacja zużycia energii oraz promocja energooszczędnych rozwiązań to zadania gmin wynikające z Ustawy – Prawo energetyczne. Najwyższa Izba Kontroli (NIK) wykazała, że choć w latach 2018–2020 kontrolowane w województwie dolnośląskim jednostki samorządu terytorialnego wywiązywały się z tych obowiązków, to nie zawsze legalnie, rzetelnie i gospodarnie. Z naruszeniem prawa lub zasad należytego zarządzania finansami publicznymi wydały niemal 14 mln zł, czyli ok. 60% skontrolowanych wydatków na modernizację oświetlenia przestrzeni publicznej.
NIK kontrolowała działania niewielkich gmin (do 20 tys. mieszkańców) w okresie od stycznia 2018 r. do połowy 2021 r.: Oleśnicy, Strzelina, Malczyc, Jedliny-Zdroju, Kowar, Wlenia, Gryfowa Śląskiego i Mirska.
Wśród działań sprzecznych z Ustawą o finansach publicznych, NIK wskazuje zawarcie przez trzy gminy wieloletnich umów z przedsiębiorstwami energetycznymi na zagęszczenie lub rozbudowę sieci oświetlenia drogowego i usługi serwisowe. Strzelin i Jedlina-Zdrój wydały na ten cel co najmniej 1,8 mln zł, choć zgodnie z zawartymi umowami nie miały żadnych praw do nowych punktów oświetleniowych. Stały się one własnością przedsiębiorstw, które je zainstalowały, tym samym zwiększając wartość ich majątków. Kolejną tego typu umowę, która ma być zrealizowana do 2023 r., zawarła gmina Malczyce. Tam wartość zamówionych urządzeń oświetleniowych wraz z instalacją oszacowano na niemal 0,5 mln zł.
W związku z wynikami kontroli w Urzędzie Miejskim w Kowarach, stwierdzono nieujęcie w ewidencji księgowej punktów świetlnych wartych 2 815 000 zł. Wykazano również, że 30 umów na świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia ulicznego zostały zawarte z wykonawcą wybranym z pominięciem trybu wynikającego z przepisów dotyczących zamówień publicznych.
Żadna z ośmiu objętych kontrolą gmin nie opracowała planu zaopatrzenia energetycznego w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, a tylko dwie z nich miały aktualne założenia do takiego planu. To oznacza, że inwestycje, także te dotyczące oświetlenia miejsc i dróg publicznych, podejmowane były doraźnie.
Co prawda, skontrolowane przez NIK gminy prowadziły działania zmierzające do racjonalizacji zużycia energii elektrycznej, co przełożyło się na znaczny spadek kosztów jej zakupu do oświetlenia zewnętrznego – z 3 mln zł do 1,9 mln zł (ok. 37%) – nie przeprowadzono tam jednak analiz ani audytów, na podstawie których można było ocenić, czy zakładany dla danego przedsięwzięcia ostateczny efekt energetyczny został osiągnięty.
Więcej w numerze 1/2022 Oświetlenie LED.
