Czy certyfikaty ENEC i ENEC PLUS potwierdzają wysoką jakość produktu oświetleniowego? Na jakie parametry gmina lub powiat muszą zwracać uwagę w postępowaniu przetargowym, by wybrać produkt oświetleniowy wysokiej jakości zgodny z parametrami?
Produkty LED wykorzystywane do oświetlania mieszkań, dróg i budynków użyteczności publicznej stają się coraz bardziej popularne w miastach, gminach i powiatach. Technologia LED jest efektywna energetycznie (oszczędność energii) i wpisuje się w program rządu związany z ochroną klimatu poprzez obniżenie poziomu emisji CO2 do atmosfery. Dla gmin najważniejszym elementem, który decyduje o wymianie instalacji, jest oszczędność energii, a w konsekwencji obniżenie rachunków za zużyty prąd. W zależności od zamontowanej instalacji oświetleniowej i opraw oświetleniowych są to oszczędności od 40% do nawet 70%. Zauważamy jednak, że gminy mają ogromne problemy z wyborem oświetlenia LED spełniającego wymagania norm i rozporządzeń Unii Europejskiej.
Na jakie parametry gmina, powiat bądź miasto powinny zwracać uwagę przy wyborze oświetlenia LED?
Gmina, korzystając z programów rządowych (SOWA, SOWA LED) współfinansujących wymianę oświetlenia z konwencjonalnego na oświetlenie LED, powinna w szczególności zwracać uwagę na wybór produktu wysokiej jakości, spełniającego normy i rozporządzenia UE. Jednymi z ważniejszych parametrów potwierdzających wysoką jakość opraw LED są wyniki badań przeprowadzonych w akredytowanych laboratoriach.
Raporty istotne:
- raport z badań termicznych – kluczowy dla trwałości oprawy;
- raport z badań EMC – kompatybilność elektromagnetyczna – badania poziomów harmonicznych prądu ( wpływają na pracę innych urządzeń elektronicznych i sieci elektroenergetycznych);
- raport z wyznaczenia grup ryzyka (fotobiologia wpływająca na nasz zmysł wzroku).
Każdy z tych raportów powinien być obligatoryjnie wprowadzony do dokumentacji przetargowej. Jest to wymóg konieczny, gdyż każdy program rządowy mający na celu dofinansowanie inwestycji modernizacji oświetlenia bezwzględnie wymaga spełnienia norm europejskich i krajowych. Jest to o tyle ważne, że gmina, inwestując w wymianę miliony złotych, musi mieć wiedzę na temat instalacji oświetleniowej LED.
Oprócz parametrów obligatoryjnych, jakie musi spełniać oprawa LED, istnieją również parametry fakultatywne. Pamiętajmy, że parametry fakultatywne są również istotne. Zauważamy bowiem, prowadząc „Program monitorowania jakości opraw LED”, że kosztem parametrów obligatoryjnych są obniżane parametry fakultatywne. Taki produkt, pomimo spełniania norm, niestety, nie jest produktem wysokiej jakości i często wynik taki wpływa na pozostałe parametry oprawy LED. Mając wątpliwości, gmina może skontaktować się ze Związkiem Producentów Sprzętu Oświetleniowego „Pol-lighting” w celu otrzymania sprawozdania z wynikami prowadzonych badań opraw LED w programie, o ile takie produkty były badane.
Konstruując specyfikację istotnych warunków zamówienia (SIWZ) i pozostałe dokumenty przetargowe, gmina powinna wpisać do niej możliwość badania produktów LED oferowanych przez wykonawców w przetargu. Produkt taki powinien zostać pobrany od oferenta na etapie badania zgodności treści oferty z SIWZ i dokumentacją przetargową w celu przeprowadzenia wyżej wymienionych badań w akredytowanym laboratorium. Tylko wtedy gmina będzie miała pewność, że produkt taki spełnia wymagania postawione w SIWZ. Co jednak, gdy gmina ma problem z pobraniem próbki do badania? Niedostarczenie próbki do badań może stanowić podstawę do wykluczenia oferty z danego postępowania przetargowego.
Czy certyfikaty ENEC i ENEC PLUS potwierdzają wysoką jakość produktu?
Sygnatariuszami stowarzyszenia ENEC jest 25 jednostek badawczych z terenu Europy (w tym dwie jednostki zlokalizowane w Polsce). Licencja na używanie znaku ENEC jest świadectwem bardzo wysokiej jakości produktu przy równoczesnym spełnieniu wszystkich wymaganych na terenie Unii Europejskiej norm. Jest to również obiektywny certyfikat potwierdzający wykorzystanie w procesie produkcji wysokiej jakości komponentów. Bardzo ważnym elementem licencji ENEC jest załącznik w postaci wykazu komponentów składowych opraw oświetleniowych przebadanych w procesie certyfikacji. Certyfikaty są jawne, ich numery są zamieszczone na stronie www.enec.com, co daje możliwość ich weryfikacji. Dodatkowym certyfikatem jest ENEC PLUS, który potwierdza konkretne parametry fotoelektryczne opraw (ENEC potwierdza zgodność z obowiązującymi normami). Jest to o tyle ważne, że w prowadzonych postępowaniach przetargowych są wymagane konkretne wartości np. mocy lub strumienia świetlnego. Te parametry można obiektywnie potwierdzić za pomocą certyfikatu ENEC PLUS, a nie opierać się jedynie na deklaracjach producenta.
Oczywiście, nie każdy producent posiada certyfikat ENEC i ENEC PLUS. Są na rynku producenci, którzy nie posiadają tych certyfikatów i wprowadzają produkty wysokiej jakości zgodne z normami. Należy również wspomnieć, że certyfikaty te są nowością i zanim będą wykonywane przez większość branży, jeszcze minie sporo czasu. Gmina zatem nie powinna eliminować wprowadzających produkty LED bez tych certyfikatów, a skupiać się na raportach z badań omówionych powyżej.
Program monitorowania jakości opraw LED
Program prowadzony jest przez „Pol-lighting” od kilku lat. Do końca października 2019 roku w programie przebadano około 100 różnych typów opraw LED oraz ponad 150 lamp LED.
Na podstawie wyników badań możemy powiedzieć, że wymagań norm nie spełnia około 40% przebadanych opraw LED i około 50% przebadanych lamp LED. Te liczby wskazują, że wprowadzający produkt wysokiej jakości zgodny z normami muszą konkurować z wprowadzającymi, którzy naruszają zasady wolnej konkurencji. Parametry, które badamy, tj. poziomy harmoniczne prądu (EMC – kompatybilność) w przypadku opraw LED, są parametrami obligatoryjnymi, które każdy wprowadzający musi spełnić. W sytuacji, gdy na podstawie wyników badań produkt nie spełnia wymagań, wniosek do organu nadzoru o przeprowadzenie kontroli kierowany jest bezzwłocznie. Obecnie prowadzonych jest kilkanaście postępowań administracyjnych wyjaśniających przez organy nadzoru takie jak Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta (UOKiK) i Urząd Komunikacji Elektronicznej (UKE). Decyzje w sprawie wycofania produktu z rynku podejmuje prezes organu nadzoru UOKIK lub UKE. Decyzje prezesa UOKIK lub UKE są dostępne na stronach organów nadzoru.: http://publikacje.uokik.gov.pl/hermes3_pub, https://www.uke.gov.pl/wyniki-kontroli-urzadzen-led-19213.
Raporty z badań prowadzonych przez Związek są zamieszczane na stronie www.pollighting.pl w zakładkach: Baza wiedzy, Pliki do pobrania, Wyniki badań. Zamieszczamy tam wyniki badań zarówno opraw LED, jak i lamp LED. Produkty tam zamieszczone zostały wytypowane do badania przez Radę Programową członków Związku uczestniczących w programie monitorowania jakości.
Wnioski
Władze reprezentujące gminę, powiat, miasto powinny szczegółowo zwracać uwagę na parametry określone w konkretnej ofercie i żądać raportów z badań wyżej wymienionych. Tylko na podstawie rzetelnej wiedzy podpartej wynikami z badań niezależnych, akredytowanych laboratoriów, instytutów badawczych lub laboratoriów uczelni wyższych powinny być podejmowane decyzje o wyborze wysokiej jakości produktów LED. Pamiętajmy również, że cena nie powinna być jedynym wyznacznikiem wyboru oferty, gdyż może to doprowadzić do niezaplanowanych zwiększonych kosztów w przyszłości. Wybór sprawdzonego oferenta, który wprowadza do obrotu produkty wysokiej jakości, zgodne z normami, pozwoli zaoszczędzić czas i pieniądze dla przyszłych włodarzy naszych miast, gmin i powiatów.
Michał Waloch, dyrektor generalny
Związku Producentów Sprzętu Oświetleniowego „Pol-lighting”
Fot.Signify
